Mühendis Mimar Öyküleri TÜRKŞEKER Makina Fabrikalarının 85 Yıllık Tarihi - Canip SEVİNÇ
|
TÜRKŞEKER Makina Fabrikalarının 85 Yıllık Tarihi
Canip SEVİNÇ
Makina-Endüstri Yüksek Mühendisi
2010-04-15 00:00:00
Mühendislik Mimarlık Öyküleri 4
ŞEKER SANAYİ
TMMOB
978-9944-89-975-8
|
İlk şeker fabrikamız, ilk şeker pancarını ve tarımını da ülkemize çocukluğunda yaşadığı Balkanlardan getiren Uşaklı müteşebbis Hacı Molla Ömer oğlu Nuri Şeker tarafından ve Atatürk’ün teşvik ve destekleriyle çok ortaklı özel sektör işletmesi olarak 10.Aralık 1926 tarihinde Uşak ilimizde kurulmuştur.
O dönemde kurulan bütün tesislerde olduğu gibi Şeker Fabrikaları da işin başında entegre çok boyutlu, çok üretimli, çok araştırmalı, çoklu istihdam yaratacak şekilde düşünülmemiş olsalar da kuruluşlarından kısa bir süre sonra böyle gelişmişlerdir. Çünkü başlangıçta ilgili ve ilişkili piyasalar henüz yoktur. Özel sektörün bu piyasaları kuracak yatırım gücü ve insan kaynakları da mevcut değildir. Devlet özel kesimin kendi iradesi ile yer almadığı bütün alanlarda mal ve hizmet üretmeye mecbur kalmaktadır. İlk başta özel kesim eli ile kurulması özendirilen şeker endüstrisi, işin ulusal ve sektörel boyutu düşünülerek ve müteşebbislerinin de rızası ile özel-kamu ortaklığına dönüştürülmüş zaman içinde de kamulaştırılmıştır. Şeker Fabrikalarının ilk kuruluşunda -birçok benzer tesiste olduğu gibi- o fabrikanın basit onarım ve bakım ihtiyacını karşılamak üzere adına Çarkhane denilen küçük atölyeler kurulmuştur. Çarkhane’lerde 4-5 adet üniversal torna tezgahı, testere, planya, matkap, zımpara taşı, demir testere gibi makine ve takımlar, boyahane, marangozhane, boruhane, tenekehane gibi bölümler yer alırdı. Belli bir bilgi düzeyine ve teknik güce ulaşılmasından ve ihtiyaçların da giderek büyümesinden sonra ve kuruluşunda mecburen yurt dışından satın alınan Şeker Fabrikası tesislerinde dışa bağımlılığımızın azaltılması, tamir, bakım, tevsii işlemlerimizin içselleştirilmesi, yavaş yavaş tesislerde bir kısım imalatların yerli olarak üretilmesi ve ikamesi, böylece yeni istihdamlar da yaratılması, sanat ve teknik okullarımızdan mezun olanların istihdamının sağlanması, sınai ve endüstriyel bilgi ve birikimi arttırmak gibi düşüncelerle ilk olarak 1958 yılında Eskişehir’de,1961’de Turhal ve Erzincan’da,1968’de Ankara’da ve 1977 ‘de de Afyon’da 4 adet Şeker Makine Fabrikası kurulmuştur. Öykümüz buna dairdir. |
