Osmanlı Mühendis-Mimar Cemiyeti
|
Osmanlı Mühendis-Mimar Cemiyeti
|
1882’de Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kurulması, 1883’te ise sivil mühendislik okulu Hendese-i Mülkiye’nin açılmasıyla düzenli mühendis ve mimar yetiştirilmeye başlanmış ve Türk mühendis ve mimar sayısı artmaya başlamıştır. Yine de, mezun sayısı kısıtlı kalıyor. Örneğin bildiğim kadarıyla Hendese-i Mülkiye’den, 19 uncu yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başında yılda mezun olan mühendis sayısı 10 ila 20 arasındadır. Herhalde bu eğitimin de katkısıyla, Osmanlı mühendis ve mimarlar, özellikle mimarların yabancı mimarlara karşı haklarını koruyabilmek için, Meşrutiyet 1908’de ilan edildiği zaman, diğer meslek mensupları gibi örgütlenmeye gitmişlerdir. “Haklarını korumak” ifadesini kullanmış olmamın sebebi, Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti’nin tüzüğünün ilk maddesinde, cemiyetin hedefinin “Osmanlı mimar ve mühendislerinin haklarını korumak” olduğunun açıkça belirtilmiş olmasındandır…
Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti’nin Kuruluşu (1908) Derneğin kuruluşu Ağustos-Eylül 1908’de gerçekleşmiştir. İlk toplantı, 28 Ağustos 1908 günü Sirkeci’deki İstasyon Bahçesinde yapılmıştır. İlginç olan, 1908’de kurulan cemiyetin çalışmalarına ara verdiği 1912 yılında, mimar ve mühendislerin İstanbul’da ikinci bir cemiyet kurmuş olmasıdır. Bu cemiyetin ismi Association des Architectes et Ingénieurs en Turquie’dir. Dönemin bir kaynağında Türkçe ismi Türkiye Mimar ve Mühendisler Cemiyeti olarak verilmiştir. Unvanda “Osmanlı” sıfatı yoktur. Mimar kelimesinin öne alınması, cemiyet içinde mimarların mühendislere nazaran daha etkin olduğunu düşündürmektedir. Diğer taraftan, bu cemiyet, Osmanlı tebası (müslüman ve gayrimüslim) mimar ve mühendislerin kurduğu, ancak yönetiminde ağırlıklı olarak Türk mühendis ve mimarların bulunduğu ilk derneğe bir tepki olarak kurulmuş olabilir. Bu cemiyet, ilk cemiyeti yeteri kadar uluslararası bulmamış olabilir. Kayıtlara geçen mühendislerin ve mimarların bu ilk örgütlenme çabaları 1954 yılında çıkarılan TMMOB yasası ile sonuca ulaşmıştır. Geçmiş örgütlenmelerle ilgili boşluklar varsa da çabalar önemli. Yönetimlerde yer alan isimlere bakılacak olursa nu mühendis ve mimarlar daha sonraları Cumhuriyetin temellerinin atılmasında çok emekleri olan insanlardır. |
|
Kimya Mühendis, Bilim Tarihçisi
Prof. Dr. Feza GÜNERGUN
|
|
|
MÜHENDİS MİMAR ÖRGÜTLENMESİ
|
|
|
15.02.2018
978-605-01-0884-2
Mühendislik Mimarlık Öyküleri 8
TMMOB
|
